ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ – ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΔΕΠ-Υ): ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΚΑΙ ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΟΥ

"Ο γιος μου συνεχώς χαζεύει"

"Στριφογυρίζει διαρκώς στην καρέκλα του, χάνει το μολύβι από τα χέρια του και δεν συγκεντρώνεται με τίποτα στα μαθήματά του"

"Γίνεται ενοχλητικός και θέλει να είναι όλη την ώρα μέσα στα πόδια μας"

"Κάνουμε 3 ώρες να τελειώσουμε μια άσκηση 10 λεπτών"

"Δε με ακούει"

"Είναι έξυπνος, αλλά βαριέται"

Όλα τα παιδιά, ειδικά τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, τείνουν συχνά να μην μπορούν να ελέγξουν τις ορμές τους ή να περιορίσουν την κινητικότητά τους. Εν μέρει, αυτό θεωρείται δικαιολογημένο. Ωστόσο, εάν η έντονη ενεργητικότητα και «απροσεξία» συνεχίσουν να υφίστανται και σε μετέπειτα εξελικτικά στάδια, δημιουργώντας δυσκολίες σε διάφορους τομείς της ζωής του παιδιού, είναι πολύ πιθανό η διάγνωση να είναι ΔΕΠ-Υ. H αιτιολογία της διαταραχής αυτής μπορεί να είναι βιολογική, ψυχολογική ή κοινωνική, ενώ τα βασικά συμπτώματά της είναι τρία: η υπερδραστηριότητα, η απροσεξία και η παρορμητικότητα.

Αναφορικά με την υπερδραστηριότητα, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη πως είναι κάτι το αναμενόμενο στις μικρές ηλικίες. Ωστόσο, ως «υπερκινητικά» χαρακτηρίζονται τα παιδιά που σηκώνονται συνεχώς από τη θέση τους τόσο στο σπίτι, όσο και στο σχολείο, που τρέχουν εδώ κι εκεί ή σκαρφαλώνουν συνεχώς σε αντικείμενα σε ακατάλληλες στιγμές, που δυσκολεύονται να παίξουν με ηρεμία και κουνούν νευρικά τα χέρια και τα πόδια τους.

Η απροσεξία μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες, όπως πλήξη, ονειροπόληση, δυσκολία έργου. Όμως, στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ η έλλειψη προσοχής χαρακτηρίζει ποικίλες πτυχές της καθημερινότητάς τους και έχει να κάνει με αντιδράσεις όπως η αδυναμία συγκέντρωσης σε λεπτομέρειες και η απροσεξία στις εργασίες του σχολείου, η αδιαφορία για τις οδηγίες που τους δίνονται σχετικά με καθημερινές ή σχολικές εργασίες, η δυσκολία να οργανώσουν τη δουλειά και τις δραστηριότητές τους. Επιπρόσθετα, τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ τείνουν να ξεχνούν τις καθημερινές υποχρεώσεις τους, να χάνουν πράγματα αναγκαία για την υλοποίηση των εργασιών τους και να αποφεύγουν καθήκοντα που απαιτούν έντονη πνευματική προσπάθεια.

Η παρορμητικότητα αναφέρεται στη δυσκολία του παιδιού να περιμένει τη σειρά του, στο να διακόπτει ή να γίνεται ενοχλητικό στους άλλους, καθώς και στην τάση του να «πετάγεται» δίνοντας απαντήσεις πριν την ολοκλήρωση μιας ερώτησης.

Οι συνέπειες της ΔΕΠ - Υ στην καθημερινότητα του παιδιού:

• Μαθησιακά ελλείμματα και κακή επίδοση στο σχολείο
• Δυσκολίες αναφορικά με τον καλό συντονισμό των κινήσεων, με αποτέλεσμα το παιδί να φαίνεται αδέξιο
• Δυσκολίες αναφορικά με την οργάνωση του γραπτού λόγου, αλλά και της ομιλίας
• Δυσλειτουργίες σε κοινωνικό και συναισθηματικό επίπεδο, με αποτέλεσμα την μειωμένη ικανότητα για σύναψη και διατήρηση κοινωνικών σχέσεων
• Συχνές συγκρούσεις τόσο στο σπίτι, όσο και στο σχολείο, κυρίως λόγω της αδυναμίας του παιδιού να ελέγξει την παρορμητικότητά του
• Αυξημένο στρες και χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Εμφάνιση προβλημάτων στη διαγωγή, προκλητική συμπεριφορά και αδυναμία συμμόρφωσης σε κανόνες

Τι νομίζετε θα ήθελε να πει ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ;

• Δεν μπορώ να συγκεντρωθώ πουθενά και δυσκολεύομαι να ακούσω μια εντολή
• Όλα είναι μπερδεμένα μέσα στο μυαλό μου και νιώθω σαν να δέχομαι πολλές πληροφορίες ταυτόχρονα
• Δεν μπορώ να ελέγξω την σκέψη μου και τείνω να μεταπηδώ από το ένα θέμα στο άλλο
• Κουράζομαι εύκολα και πιστεύω πως δε θα τα καταφέρω
• Όταν μου φωνάζετε ή με μαλώνετε, αποσυντονίζομαι περισσότερο και θυμώνω απίστευτα
• Νιώθω ότι δε με αγαπάει και δε με θέλει κανείς
• Όταν με απειλείτε, αναγκάζομαι να λέω περισσότερα ψέματα, γιατί φοβάμαι την τιμωρία
• Όταν μου κάνετε συνέχεια παρατηρήσεις, θέλω να κλείσω τα αυτιά μου
• Μη με συγκρίνεται διαρκώς με τους συμμαθητές μου! Δεν είμαι "κακό παιδί". Είμαι μοναδικός!
• Μη μου κάνετε όλα τα χατίρια. Ζητάω πολλά, γιατί σας δοκιμάζω. Έχω ανάγκη από πρόγραμμα, οργάνωση και όρια
• Θέλω να με αγαπάτε και να είστε περήφανοι για μένα

Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί με ΔΕΠ - Υ;

Η οργάνωση και η καθημερινή ρουτίνα λειτουργούν ευεργετικά για τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ. Επομένως:

• Φτιάξτε ένα πρόγραμμα με τις καθημερινές δραστηριότητες και υποχρεώσεις του παιδιού και αναρτήστε το σε ένα ορατό σημείο (π.χ. πίνακας ανακοινώσεων στο δωμάτιό του, ψυγείο, κλπ)
• Είναι βοηθητικό να υπενθυμίζετε στο παιδί τι θα ακολουθήσει στη συνέχεια. Έτσι, το παιδί θα είναι πιο ήρεμο
• Δείξτε στο παιδί τρόπους οργάνωσης της μελέτης του
• Επιλέξτε κάποιους βασικούς κανόνες που αναμένετε να τηρεί το παιδί μέσα στο σπίτι και κολλήστε τους σε ένα ευδιάκριτο σημείο. Θυμηθείτε ότι το παιδί με ΔΕΠ-Υ δυσκολεύεται να δομηθεί από μόνο του
• Καθιερώστε μια τακτική επικοινωνία και συνεργασία με τον εκπαιδευτικό του παιδιού σας
• Διατυπώστε με συντομία και σαφήνεια τις εντολές που ζητάτε να ακολουθήσει το παιδί (π.χ. όχι: "μάζεψε το δωμάτιό σου", αλλά: "βάλε τα παιχνίδια σου στο ντουλάπι")
•  Μην ξεχνάτε να μιλάτε στο παιδί σας με ηρεμία και σταθερότητα
• Επιβραβεύστε κάθε προσπάθεια του παιδιού να υιοθετήσει μια λειτουργική συμπεριφορά ή να συμμορφωθεί σε έναν κανόνα. Προσπαθήστε να είστε συγκεκριμένοι (π.χ. "μπράβο που περίμενες να τελειώσω με το μαγείρεμα, για να σε βοηθήσω" και όχι: "μπράβο που ήσουν ήσυχος")
• Ενισχύστε το παιδί σας να ασχοληθεί με εξωσχολικές δραστηριότητες που συμβάλουν στην εκτόνωση της ενέργειάς του (π.χ. κολυμβητήριο, ποδόσφαιρο, στίβος, κλπ)
• Αποφύγετε να μιλάτε προσβλητικά ή υποτιμητικά στο παιδί σας μπροστά σε φίλους ή γνωστούς
• Βοηθήστε το παιδί σας να αποκτήσει φίλους και να έχει καλές σχέσεις με τους συμμαθητές του
• Μη διστάσετε να ζητήσετε τη βοήθεια των ειδικών (π.χ. ψυχολόγου, εργοθεραπευτή). Η έγκαιρη διάγνωση της ΔΕΠ - Υ οδηγεί στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή της, μέσω της εφαρμογής ενός εξατομικευμένου προγράμματος το οποίο στοχεύει στην ολόπλευρη διαχείριση των δυσκολιών του παιδιού

                              

Το ποσοστό των παιδιών που φαίνεται ότι έχουν ΔΕΠ - Υ είναι 3 – 5% περίπου του γενικού πληθυσμού, 80% εκ των οποίων είναι αγόρια. Σύμφωνα με έρευνες το 50 – 70% των παιδιών που διαγνώστηκαν με ΔΕΠ - Υ εξακολουθούν να εμφανίζουν προβλήματα και στην εφηβεία. Επομένως, κρίνεται απαραίτητη η άμεση παρέμβαση, που μάλιστα θα είναι αποκλειστικά σχεδιασμένη για το εκάστοτε παιδί και θα δίνει έμφαση στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησής του.

Ελπίδα Μ. Παναγιωτουνάκου
Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια
Diploma in Dyslexia
Msc Έλεγχος του Στρες και Προαγωγή της Υγείας
Ιατρική Σχολή Αθηνών
Ειδ. Αιγινήτειο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο

Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΗΝ Α' ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Η μετάβαση των νηπίων από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό Σχολείο αποτελεί σημαντικό σταθμό στην εξέλιξη της προσωπικότητας των παιδιών και γι’ αυτό δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην ομαλή έκβαση της πορείας αυτής. Το βήμα από το ένα επίπεδο εκπαίδευσης στο άλλο αντιμετωπίζεται ως ένα θέμα που δεν αφορά μόνο στο παιδί, αλλά σε όλα τα πρόσωπα και τους φορείς που εμπλέκονται με αυτό, καθώς και στις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους.

Με την είσοδο στο δημοτικό σχολείο, τελειώνει η εποχή της ανευθυνότητας και της ξεγνοιασιάς καθώς σιγά – σιγά μεγαλώνουν οι ευθύνες και οι υποχρεώσεις. Πλέον, απαιτείται προσαρμογή στη μαθησιακή διαδικασία η οποία χάνει τον χαρακτήρα του παιχνιδιού. Επιπρόσθετα, το παιδί απομακρύνεται από την συναισθηματική ασφάλεια της οικογένειας, ερχόμενο αντιμέτωπο με νέες κοινωνικές σχέσεις, όπως αυτές που αναπτύσσονται με τους δασκάλους και την ομάδα των συνομηλίκων.

Το παιδί αισθάνεται όλη αυτή την αλλαγή της ζωής του και ανησυχεί. Άλλωστε, δεν είναι λίγες οι φορές που την πρώτη μέρα στο σχολείο βλέπουμε παιδιά να ξεσπούν σε δάκρυα ή να κρέμονται κυριολεκτικά από τη μητέρα τους. Ακόμα και αυτά που μοιάζουν αδιάφορα, κατά βάθος παρακολουθούν με δυσπιστία το νέο περιβάλλον και όσους εμπλέκονται με αυτό (προκλήσεις, περίεργη συμπεριφορά). Ωστόσο, η ταραχή των πρώτων ημερών δεν θα διαρκέσει πολύ. Σταδιακά, ο παιδικός εγωκεντρισμός υποχωρεί και το παιδί περνά από το «εγώ» στο «εμείς».

Μερικές χρήσιμες συμβουλές για τους γονείς:

• Επισκεφτείτε μαζί με το παιδί σας το νέο του σχολείο λίγο πριν την έναρξη των μαθημάτων
• Διηγηθείτε μια ιστορία για ένα παιδί που ξεκινάει το σχολείο ή αφηγηθείτε τη δική σας πρώτη φορά στο σχολείο
• Φροντίστε ώστε να γίνουν με χαρά και μαζί με το παιδί σας όλες οι προετοιμασίες που χρειάζονται για τη νέα σχολική χρονιά
• Μπορείτε να μάθετε στο παιδί σας πώς να κάνει ερώτηση σηκώνοντας το χέρι του
• Προσπαθήστε να είστε φυσικοί και συγκρατημένοι στη συμπεριφορά σας, σχετικά με την έναρξη της Α΄ Δημοτικού, ώστε να μην του μεταδώσετε εκνευρισμό και ανησυχία
• Αποφύγετε εκφράσεις, είτε προς το παιδί είτε προς τρίτους, όπως: «Άσε φέτος αρχίζουμε σχολείο και μας περιμένει δύσκολη χρονιά», «τέρμα αυτά που ήξερες, ούτε τηλεόραση, ούτε παιχνίδι, φέτος άλλαξαν τα πράγματα θα έχεις διάβασμα και υποχρεώσεις»
• Ενημερώστε το παιδί για τις νέες του υποχρεώσεις, αλλά με μια αισιοδοξία και πίστη ότι θα τα καταφέρει
• Περάστε το μήνυμα στο παιδί πως το σχολείο είναι δική του υπόθεση και ότι εσείς θα είστε δίπλα του αν σας χρειαστεί
• Βοηθήστε το να γνωρίσει κάποιους από τους μελλοντικούς συμμαθητές του. Μπορείτε να τους καλείτε στο σπίτι
• Προσπαθήστε να μην καθυστερείτε να πάρετε το παιδί σας από το σχολείο. Λίγα λεπτά φαντάζουν αιώνας όταν αισθανόμαστε ανασφάλεια
• Μερικά παιδιά θέλουν να πουν τα πάντα για τη μέρα τους στο σχολείο. Βρείτε χρόνο γι’ αυτό
• Ακούστε χωρίς να κάνετε πολλές ερωτήσεις. Τα παιδιά μιλούν όταν είναι έτοιμα
• Κάντε το άγνωστο, γνωστό. Απαντήστε στις ερωτήσεις του παιδιού σας με ειλικρίνεια και δώστε του να καταλάβει ότι το σχολείο είναι μία μικρή κοινωνία μέσα στην οποία θα βιώσει όλα τα συναισθήματα: τη χαρά, τη λύπη, τη αδικία κ.τ.λ.

Μερικές χρήσιμες συμβουλές σχετικά με τη μελέτη:

• Το παιδί θα πρέπει να μάθει να εργάζεται και να φτιάχνει το πρόγραμμά του μόνο του
• Περιοριστείτε στο να εξηγείτε τυχόν απορίες στο παιδί ή απλά στο να επιβλέπετε τον τόπο εργασίας του στο τέλος της ημέρας
• Εξασφαλίστε ένα χώρο μελέτης, όπου δεν θα αποσπάται η προσοχή του παιδιού από το τηλέφωνο, το κουδούνι κλπ.
• Μην έχετε υπερβολικές απαιτήσεις. Το κάθε παιδί έχει τους δικούς του ρυθμούς μάθησης και χρειάζεται συνεχή ενθάρρυνση και επιβράβευση
• Κάποια παιδιά ανησυχούν αν δεν μάθουν να διαβάζουν γρήγορα. Υπενθυμίστε στο παιδί αυτά που ήδη μπορεί να διαβάσει (π.χ το όνομά του)
• Προσπαθήστε να μην οργανώσετε πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες. Αφήστε χρόνο για ξεκούραση και παιχνίδι

Οι γονείς και οι δάσκαλοι είναι σύμμαχοι

Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δοθεί στη συνεργασία που είναι ανάγκη να υπάρχει ανάμεσα στους γονείς και το σχολείο.

·       Ενημερώστε το δάσκαλο για κάποιο οικογενειακό θέμα που μπορεί να έχει αναστατώσει το παιδί

·         Για κανέναν λόγο μην κάνετε δυσμενείς κρίσεις για το δάσκαλο μπροστά στο παιδί, καθώς κάτι τέτοιο μειώνει το κύρος του

·         Αν το παιδί τιμωρηθεί, μην βιαστείτε να βγάλετε το συμπέρασμα πως αδικήθηκε, καθώς συχνά τα παιδιά λένε ψέματα για να δικαιολογηθούν. Ακούστε οι ίδιοι και την άποψη του δασκάλου

·         Σεβαστείτε την προσωπικότητα του δασκάλου και τον τρόπο διδασκαλίας του. Είναι καλό να μελετήσετε τη σύγχρονη παιδαγωγική, καθώς τα δεδομένα στο χώρο της εκπαίδευσης έχουν αλλάξει

Σε κάθε περίπτωση καλό είναι να θυμάστε ότι το κλειδί της επιτυχίας είναι η εμπιστοσύνη: η εμπιστοσύνη στο ίδιο σας το παιδί, αλλά και η εμπιστοσύνη στις ικανότητες σας ως γονείς και στη σχέση που χτίζετε μαζί του.

ΚΑΛΗ ΑΡΧΗ!!!

Ελπίδα Μ. Παναγιωτουνάκου

Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια

Ειδ. Αιγινήτειο Παν/κο νοσ.

Diploma in Dyslexia

Msc Έλεγχος του Στρες και Προαγωγή της Υγείας

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ…

Συχνά τα παιδιά αρνούνται πεισματικά να διαβάσουν εξωσχολικά βιβλία παρ’ όλες τις φιλότιμες προσπάθειες του γονιού. Αυτό μπορεί να έχει να κάνει με την ιδιοσυγκρασία και τα ενδιαφέροντα του κάθε παιδιού, τα περιορισμένα ερεθίσματα από το περιβάλλον του, την περίοδο που διανύει το παιδί ή ακόμα η άρνησή του αυτή να αποτελεί ένα είδος αντίδρασης στις συνεχείς πιέσεις της οικογένειας για ενασχόληση με την ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων. 

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ:

Ø  Προσπάθησε να διαβάζεις στο παιδί σου σχεδόν καθημερινά και σε μία σταθερή ώρα

Ø  Φρόντισε εκείνη την ώρα τόσο εσύ, όσο και το παιδί να είστε χαλαροί και ήρεμοι

Ø  Δείξε στο παιδί το εξώφυλλο του βιβλίου ή διάβασέ του τον τίτλο και ρώτησέ το σε τι πιστεύει ότι θα αναφέρεται η ιστορία και ποια θα είναι η ενδεχόμενη πλοκή της

Ø  Βάλε το παιδί σε ρόλο βοηθού (π.χ. μπορεί να επιλέγει εκείνο κάθε φορά το προς ανάγνωση βιβλίο, να γυρίζει μόνο του τις σελίδες, κ.λπ)

Ø  Κάνε μικρές παύσεις από την ανάγνωση προκειμένου να εντοπίζετε μαζί με το παιδί τις αντίστοιχες εικόνες της ιστορίας

Ø  Άφησε ημιτελή την ιστορία και δώσε την ευκαιρία στο παιδί να ορίσει το δικό του τέλος

Ø  Αφηγήσου μια γνωστή στο παιδί ιστορία, παραλείποντας ενδιάμεσα κάποιες φράσεις και άσε το παιδί να τις συμπληρώσει με όσες περισσότερες λεπτομέρειες μπορεί να ανακαλέσει

Σε κάθε περίπτωση, είναι ιδιαίτερα βοηθητικό ο γονιός να είναι πρότυπο φιλαναγνωσίας για το παιδί. Όταν το παιδί βλέπει το γονιό με ένα βιβλίο στο χέρι στις διακοπές, λίγο πριν τον βραδινό ύπνο, συντροφιά στον καναπέ αντί της τηλεόρασης, είναι πιθανότερο να θελήσει να τον μιμηθεί.

ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΑΚΟΜΑ:

Ø  Φρόντισε στο σπίτι να υπάρχει τουλάχιστον μία καλά οργανωμένη βιβλιοθήκη

Ø  Άφηνε στο κομοδίνο του παιδιού 2-3 βιβλία που σε γενικές γραμμές άπτονται των ενδιαφερόντων του. Όσο πιο προσβάσιμα είναι σε αυτό, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να τα περιεργαστεί και τελικά να τα διαβάσει

Ø  Όταν βρίσκεσαι σε ένα βιβλιοπωλείο μαζί με το παιδί σου, άφησέ το να περάσει χρόνο στον τομέα με τα βιβλία της ηλικίας του. Κάποιο από αυτά μπορεί να του κεντρίσει το ενδιαφέρον

Ø  Παρακίνησε κάποιο πρόσωπο που θαυμάζει ιδιαίτερα το παιδί να του προτείνει ένα συγκεκριμένο βιβλίο προς ανάγνωση

Ø  Σεβάσου την επιθυμία του παιδιού σου. Άστο να αγοράσει ακόμα και κάποιο βιβλίο που θεωρείς ανούσιο ή μη ιδιαίτερα εκπαιδευτικό (πάντα, βέβαια, με γνώμονα την ηλικία του)

Ø  Διάλεξε μαζί με το παιδί εικονογραφημένα βιβλία τα οποία είναι πιο ελκυστικά

Κάθε παιδί έχει τους δικούς του ρυθμούς και τις δικές του ατομικές προτιμήσεις. Προσπάθησε να το βοηθήσεις να αγαπήσει το βιβλίο και όχι να το συνδέσει με μια «υποχρέωση» ή με ένα «καταναγκαστικό έργο». Αυτό γιατί η αξία του βιβλίου είναι πολύτιμη όχι μόνο για τη γνωστική, αλλά και για τη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Άλλωστε, όπως λέει και μια αραβική παροιμία, «ένα βιβλίο είναι ένας κήπος που μπορείς να κουβαλήσεις στην τσέπη σου..»